Wymogi dotyczące ochrony przeciwpożarowej w przepisach prawa budowlanego i ochrony przeciwpożarowej
Ochrona przeciwpożarowa stanowi kluczowy element bezpieczeństwa budynków i ich użytkowników. Jej celem jest zapobieganie powstawaniu pożarów, ograniczanie ich skutków oraz umożliwienie sprawnej ewakuacji ludzi i mienia. W Polsce obowiązki w tym zakresie są szczegółowo określone w przepisach prawa budowlanego i przepisach dotyczących ochrony przeciwpożarowej. Znajomość i przestrzeganie tych wymogów jest niezbędne zarówno na etapie projektowania i budowy obiektu, jak i podczas jego użytkowania.
Podstawy prawne ochrony przeciwpożarowej
Podstawowym aktem prawnym regulującym kwestie budowlane, w tym ochronę przeciwpożarową, jest ustawa z dnia 7 lipca 1994 r. – Prawo budowlane (Dz.U. z 2024 r., poz. 725 z późn. zm.). Określa ona wymagania dotyczące projektowania, budowy, utrzymania i rozbiórki obiektów budowlanych, tak aby zapewniały bezpieczeństwo użytkowników, w tym bezpieczeństwo pożarowe.
Drugim filarem jest ustawa z dnia 24 sierpnia 1991 r. o ochronie przeciwpożarowej (Dz.U. z 2023 r., poz. 1082 z późn. zm.), która zawiera przepisy dotyczące organizacji ochrony przeciwpożarowej w Polsce, obowiązków właścicieli, zarządców i użytkowników budynków oraz uprawnień organów Państwowej Straży Pożarnej.
Obie ustawy uzupełniają się i tworzą spójny system wymagań prawnych, którego celem jest ograniczenie ryzyka pożarowego na wszystkich etapach „cyklu życia” budynku.
Wymogi prawa budowlanego w zakresie ochrony przeciwpożarowej
Prawo budowlane nakłada na uczestników procesu budowlanego obowiązek zapewnienia, aby obiekty budowlane były projektowane i wykonane w sposób spełniający wymagania podstawowe, w tym dotyczące bezpieczeństwa pożarowego.
Warunki techniczne
Szczegółowe wymagania zostały określone w rozporządzeniu Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz.U. z 2024 r., poz. 438 z późn. zm.). Dokument ten wskazuje m.in.:
klasy odporności pożarowej budynków, które zależą od ich przeznaczenia, wysokości i powierzchni,
podział budynków na strefy pożarowe, umożliwiający ograniczenie rozprzestrzeniania się ognia,
minimalne parametry elementów budowlanych (ścian, stropów, drzwi) w zakresie odporności ogniowej i dymoszczelności,
wymagania dotyczące dróg ewakuacyjnych, ich szerokości, długości, oznakowania i oświetlenia,
instalację urządzeń przeciwpożarowych, takich jak hydranty, instalacje tryskaczowe, klapy dymowe czy systemy oddymiania,
dostępność do budynku dla jednostek straży pożarnej oraz zapewnienie odpowiednich dróg pożarowych wokół budynku.
Spełnienie tych wymagań należy udokumentować w projekcie budowlanym, który podlega ocenie i zatwierdzeniu przez właściwe organy administracji budowlanej.
Projektowanie i nadzór
Projektant odpowiada za prawidłowe zaprojektowanie budynku pod kątem ochrony przeciwpożarowej, a kierownik budowy i inspektor nadzoru inwestorskiego mają obowiązek dopilnować, aby wykonawca zrealizował inwestycję zgodnie z projektem i przepisami.
Obowiązki wynikające z ustawy o ochronie przeciwpożarowej
Ustawa o ochronie przeciwpożarowej uzupełnia wymagania budowlane o obowiązki związane z użytkowaniem obiektów. Nakłada ona m.in. na właścicieli, zarządców i użytkowników budynków obowiązek:
przestrzegania przepisów przeciwpożarowych i utrzymania budynku w stanie zapewniającym bezpieczeństwo pożarowe,
wyposażenia obiektu w wymagane urządzenia przeciwpożarowe oraz ich regularne konserwowanie i sprawdzanie zgodnie z obowiązującymi normami,
zapewnienia odpowiednich oznaczeń ewakuacyjnych oraz instrukcji postępowania na wypadek pożaru,
przeprowadzania szkoleń dla pracowników w zakresie zasad bezpieczeństwa pożarowego i ewakuacji,
zgłaszania i usuwania wszelkich zagrożeń pożarowych w budynku.
Właściciel lub zarządca budynku ponosi odpowiedzialność za niedopełnienie tych obowiązków, a w przypadku stwierdzenia nieprawidłowości organy Państwowej Straży Pożarnej mogą nałożyć mandat lub skierować sprawę do sądu.
Kontrole i nadzór
Państwowa Straż Pożarna sprawuje nadzór nad przestrzeganiem przepisów ochrony przeciwpożarowej. Kontrole obejmują m.in.:
sprawdzenie dokumentacji budynku (projektów, protokołów przeglądów i konserwacji urządzeń przeciwpożarowych),
ocenę stanu technicznego urządzeń i instalacji przeciwpożarowych,
weryfikację oznakowania dróg ewakuacyjnych i dostępności sprzętu gaśniczego,
sprawdzenie znajomości procedur ewakuacyjnych przez personel.
W przypadku wykrycia nieprawidłowości straż pożarna może wydać zalecenia, decyzję administracyjną, a w skrajnych przypadkach nakazać wyłączenie budynku z użytkowania.
Znaczenie regularnych przeglądów i konserwacji
Nawet najlepiej zaprojektowane i wyposażone budynki wymagają stałej dbałości o utrzymanie właściwego poziomu bezpieczeństwa. Regularne przeglądy techniczne, testy systemów alarmowych, hydrantów, drzwi przeciwpożarowych i oświetlenia ewakuacyjnego są obowiązkiem wynikającym z przepisów i dobrych praktyk.
Co istotne, urządzenia przeciwpożarowe podlegają serwisowi i przeglądom w cyklach określonych normami branżowymi, np. gaśnice co najmniej raz w roku, a instalacje tryskaczowe zwykle co kwartał.
Odpowiedzialność karna i cywilna
Nieprzestrzeganie wymogów ochrony przeciwpożarowej może skutkować odpowiedzialnością cywilną (np. za szkody wyrządzone pożarem) oraz karną – w tym grzywnami, ograniczeniem wolności, a nawet karą pozbawienia wolności w przypadku narażenia ludzi na niebezpieczeństwo.
Warto również pamiętać, że towarzystwa ubezpieczeniowe mogą odmówić wypłaty odszkodowania, jeśli pożar powstał w budynku użytkowanym niezgodnie z przepisami lub w którym zaniechano wymaganych przeglądów i konserwacji.
Dobre praktyki w zakresie ochrony przeciwpożarowej
Poza przestrzeganiem minimalnych wymogów prawnych warto stosować dodatkowe środki zwiększające bezpieczeństwo, takie jak:
instalacja czujników dymu i gazów w miejscach, gdzie prawo ich nie wymaga, ale ryzyko jest istotne,
opracowanie i regularne aktualizowanie planów ewakuacyjnych z uwzględnieniem osób z niepełnosprawnościami,
przeprowadzanie ćwiczeń ewakuacyjnych w większej częstotliwości niż wymagane przepisami,
inwestowanie w nowoczesne technologie, np. inteligentne systemy wykrywania pożaru i sterowania oddymianiem.
Ochrona przeciwpożarowa budynków to obowiązek wynikający z przepisów prawa budowlanego oraz ustawy o ochronie przeciwpożarowej. Obejmuje ona zarówno wymagania dotyczące projektowania i budowy, jak i użytkowania obiektów. Kluczowe znaczenie mają: zapewnienie odpowiedniej odporności ogniowej budynku, sprawnych i właściwie oznakowanych dróg ewakuacyjnych, właściwego wyposażenia w urządzenia i sprzęt przeciwpożarowy oraz ich regularne przeglądy i konserwacje.
Przestrzeganie wymogów prawnych to nie tylko obowiązek, ale także element odpowiedzialności za zdrowie i życie ludzi oraz bezpieczeństwo mienia. Dzięki świadomemu podejściu do ochrony przeciwpożarowej możliwe jest znaczące ograniczenie ryzyka pożaru i jego tragicznych skutków.
Komentarze
Prześlij komentarz