Najczęstsze błędy w eksploatacji systemów wentylacji pożarowej w obiektach biurowych – zagrożenia i dobre praktyki

Systemy wentylacji pożarowej to kluczowy element bezpieczeństwa pożarowego we współczesnych biurowcach. Ich zadaniem jest sprawne usuwanie dymu i toksycznych gazów w razie pożaru, a także ochrona dróg ewakuacyjnych przed zadymieniem. Prawidłowe działanie tych systemów ma bezpośredni wpływ na życie i zdrowie użytkowników budynku oraz skuteczność działań ratowniczych. Niestety, w praktyce eksploatacyjnej często dochodzi do szeregu błędów, które znacząco obniżają skuteczność systemów wentylacji pożarowej.

Poniżej przedstawiamy najczęstsze nieprawidłowości oraz rekomendacje, jak im zapobiegać.

1. Zaniedbanie obowiązkowych przeglądów i konserwacji

Systemy wentylacji pożarowej podlegają rygorystycznym wymogom w zakresie przeglądów technicznych i konserwacji. Brak regularnych kontroli elementów takich jak wentylatory oddymiające, klapy dymowe, przepustnice czy centrale sterujące może doprowadzić do:

• zatarcia silników,

• niedziałających siłowników,

• nieotwierających się klap napowietrzających,

• opóźnionego lub braku zadziałania systemu w czasie rzeczywistego pożaru.

? Dobre praktyki: Należy opracować harmonogram okresowych przeglądów zgodnie z wymaganiami prawa budowlanego oraz normą PN-EN 12101. Każdy przegląd powinien być zakończony protokołem serwisowym.

2. Brak testów funkcjonalnych systemu

Systemy wentylacji pożarowej powinny być testowane w sposób funkcjonalny, tzn. nie tylko przez analizę sygnałów automatyki, ale także przez fizyczne sprawdzenie działania wszystkich urządzeń wykonawczych. Błędem jest ograniczanie się jedynie do testów centrali SSP bez uruchamiania wentylatorów czy klap.

? Rekomendacja: Raz w roku należy przeprowadzić pełne testy systemu oddymiania, najlepiej w obecności rzeczoznawcy ds. zabezpieczeń przeciwpożarowych oraz przedstawicieli zarządcy obiektu.

3. Nieautoryzowane zmiany w systemie

W praktyce często dochodzi do wymiany urządzeń lub zmian w konfiguracji bez konsultacji z projektantem branżowym lub rzeczoznawcą. Może to prowadzić do:

• niespójności w działaniu systemu,

• błędnego bilansu ciśnień,

• braku synchronizacji między klapami a wentylatorami.

? Dobre praktyki: Każda modernizacja systemu wentylacji pożarowej musi być poprzedzona analizą projektową oraz uzgodniona z odpowiednimi specjalistami. Dokumentacja powinna być aktualizowana po każdej ingerencji.

4. Kolizje instalacyjne i nieprawidłowe użytkowanie przestrzeni technicznej

Kanały wentylacyjne, szachty i pomieszczenia techniczne są czasem adaptowane niezgodnie z przeznaczeniem – na przykład wykorzystywane jako magazyny. W efekcie:

• utrudniony jest dostęp do serwisowania,

• zwiększa się ryzyko pożaru w sąsiedztwie elementów krytycznych,

• system może nie zadziałać z powodu fizycznego zablokowania urządzeń.

? Rekomendacja: Przestrzenie techniczne powinny być oznaczone, zabezpieczone i niedostępne dla osób nieupoważnionych. Należy regularnie kontrolować ich stan i wykluczyć możliwość ich niezgodnego wykorzystania.

5. Niewystarczające szkolenie personelu obsługującego

Nawet najbardziej zaawansowany system może zawieść, jeśli osoby odpowiedzialne za jego obsługę nie wiedzą, jak działa. Brak wiedzy może skutkować:

• błędnym rozpoznaniem sygnałów alarmowych,

• przypadkowym wyłączeniem urządzeń,

• opóźnieniem w reakcji w sytuacji awaryjnej.

? Dobre praktyki: Personel techniczny powinien być cyklicznie szkolony z zakresu obsługi systemów przeciwpożarowych, w tym wentylacji oddymiającej. Wskazane jest także przeprowadzanie ćwiczeń ewakuacyjnych z wykorzystaniem systemów bezpieczeństwa.

6. Dezaktywacja systemu po fałszywych alarmach

Po wystąpieniu fałszywego alarmu, niektóre firmy decydują się na czasowe wyłączenie systemów, by uniknąć kolejnych zakłóceń w pracy biura. Jest to działanie skrajnie niebezpieczne.

? Rekomendacja: W przypadku fałszywych alarmów należy zidentyfikować ich źródło (np. zanieczyszczony czujnik) i usunąć przyczynę, nie zaś dezaktywować system. System musi być w pełnej gotowości 24/7.

7. Brak integracji z innymi systemami bezpieczeństwa

Systemy wentylacji pożarowej powinny być zintegrowane z:

• systemem sygnalizacji pożarowej (SSP),

• systemem kontroli dostępu,

• BMS (Building Management System).

Brak synchronizacji może skutkować błędami, np. zamknięciem drzwi dymoszczelnych przy równoczesnym uruchomieniu klap oddymiających.

? Dobre praktyki: Należy zapewnić pełną kompatybilność i testować współdziałanie systemów, szczególnie przy zmianach w konfiguracji automatyki.

8. Nieprawidłowe ciśnienia w strefach dymowych

Zbyt niskie lub zbyt wysokie ciśnienie w strefach chronionych (np. na klatkach schodowych lub korytarzach ewakuacyjnych) może:

• uniemożliwić otwarcie drzwi,

• doprowadzić do wtórnego zadymienia,

• stworzyć zagrożenie dla strażaków operujących w strefie pożaru.

? Rekomendacja: Systemy różnicowania ciśnienia powinny być projektowane zgodnie z normą PN-EN 12101-6 i regularnie kalibrowane przez wykwalifikowany personel.

Eksploatacja systemów wentylacji pożarowej w obiektach biurowych wymaga konsekwencji, znajomości przepisów oraz współpracy z ekspertami. Nawet drobne zaniedbania mogą w przypadku pożaru zadecydować o skuteczności ewakuacji i bezpieczeństwie ludzi. Kluczowe znaczenie mają:

• regularne przeglądy i testy funkcjonalne,

• przeszkolony personel,

• aktualna dokumentacja techniczna,

• integracja z innymi systemami bezpieczeństwa.

Zachowanie wysokiego poziomu niezawodności tych instalacji powinno być priorytetem każdego zarządcy obiektu biurowego.