Którzy pracownicy budynków biurowych powinni przejść szkolenia przeciwpożarowe?

Bezpieczeństwo przeciwpożarowe w budynkach biurowych jest jednym z kluczowych elementów ochrony życia, zdrowia i mienia. W dobie rosnącej świadomości dotyczącej zagrożeń wynikających z pożarów, coraz większy nacisk kładzie się na prewencję oraz odpowiednie przygotowanie personelu. Jednym z najważniejszych narzędzi służących temu celowi są szkolenia przeciwpożarowe. Powstaje jednak pytanie: którzy pracownicy powinni zostać objęci obowiązkiem uczestnictwa w tego typu szkoleniach?

Obowiązek szkoleń przeciwpożarowych – kontekst prawny

Zgodnie z przepisami Kodeksu pracy oraz Rozporządzeniem Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów budowlanych i terenów, pracodawca ma obowiązek zapewnić pracownikom bezpieczeństwo w miejscu pracy, w tym poprzez zapoznanie ich z zasadami ochrony przeciwpożarowej. Przepisy jasno wskazują, że każdy pracownik – niezależnie od zajmowanego stanowiska – powinien znać procedury postępowania w przypadku pożaru oraz potrafić ewakuować się z budynku w sposób bezpieczny i zgodny z obowiązującymi zasadami.

Szkolenie podstawowe – obowiązek każdego pracownika

Każda osoba zatrudniona w biurze powinna przejść szkolenie z zakresu ochrony przeciwpożarowej, które obejmuje:

• zasady zapobiegania pożarom,

• sposób działania w przypadku zauważenia ognia lub dymu,

• lokalizację i obsługę podręcznego sprzętu gaśniczego,

• znajomość sygnałów alarmowych,

• drogi ewakuacyjne i miejsce zbiórki.

Tego rodzaju szkolenia powinny być elementem wstępnego instruktażu ogólnego przy zatrudnieniu nowego pracownika. Regularne przypomnienie zasad podczas szkoleń okresowych jest również niezbędne, szczególnie w większych organizacjach, gdzie rotacja personelu jest wysoka.

Pracownicy wyznaczeni do wykonywania działań w zakresie ochrony przeciwpożarowej i ewakuacji

Zgodnie z art. 209¹ Kodeksu pracy, pracodawca ma obowiązek wyznaczyć pracowników odpowiedzialnych za:

• wykonywanie działań w zakresie zwalczania pożarów,

• udzielanie pierwszej pomocy,

• ewakuację innych osób z budynku.

Osoby te muszą przejść specjalistyczne szkolenia przeciwpożarowe, które oprócz podstawowych zagadnień poruszają również:

• organizację i koordynację ewakuacji,

• wykorzystanie sprzętu gaśniczego w sytuacjach awaryjnych,

• ocenę ryzyka w sytuacjach pożarowych,

• współpracę ze służbami ratowniczymi.

W zależności od wielkości biura i liczby zatrudnionych osób, może być konieczne wyznaczenie kilku takich pracowników na różnych piętrach lub w różnych działach.

Pracownicy ochrony fizycznej

W budynkach biurowych, zwłaszcza dużych obiektach klasy A, często obecne są wyspecjalizowane firmy ochrony fizycznej. Ich pracownicy odgrywają kluczową rolę w pierwszych minutach po zaobserwowaniu zagrożenia. Muszą znać procedury alarmowe, umieć posługiwać się systemami sygnalizacji pożaru, a także potrafić w sposób bezpieczny i skuteczny przeprowadzić akcję ewakuacyjną. W ich przypadku szkolenia przeciwpożarowe powinny mieć charakter rozszerzony, uwzględniający także znajomość systemów bezpieczeństwa technicznego (SSP, DSO, oddymianie, kontrola dostępu).

Pracownicy administracyjni i techniczni

Zespół administracyjno-techniczny odpowiada za bieżące funkcjonowanie budynku – od systemów HVAC, przez oświetlenie awaryjne, po infrastrukturę IT. Osoby pełniące funkcje konserwatorów, administratorów technicznych, czy inspektorów BHP powinny przechodzić regularne szkolenia przeciwpożarowe, które pozwolą im:

• identyfikować potencjalne zagrożenia (np. uszkodzone instalacje elektryczne),

• właściwie interpretować sygnały ostrzegawcze systemów pożarowych,

• zapewniać sprawność techniczną urządzeń przeciwpożarowych,

• szybko reagować w sytuacji awaryjnej, zanim przybędą służby ratunkowe.

Kadra kierownicza – liderzy bezpieczeństwa

Niezależnie od tego, czy mówimy o kierownikach działów, menedżerach liniowych czy członkach zarządu – osoby zajmujące stanowiska kierownicze mają obowiązek znać procedury postępowania w przypadku pożaru. Jako liderzy, odpowiadają za koordynację działań w zespole, organizację ewakuacji oraz informowanie służb o obecności pracowników o ograniczonej mobilności. Ich wiedza i postawa mają kluczowy wpływ na zachowanie innych pracowników w sytuacji kryzysowej.

Dla tej grupy wskazane są cykliczne szkolenia uzupełniające, zawierające elementy psychologii zachowań w sytuacjach stresowych, zarządzania ryzykiem oraz analizy powypadkowej.

Pracownicy recepcji

Recepcjonistki i recepcjoniści są często pierwszym punktem kontaktu dla osób odwiedzających budynek. Powinni być doskonale zaznajomieni z procedurami alarmowymi, lokalizacją sprzętu przeciwpożarowego, systemem komunikacji z ochroną oraz sposobem informowania gości o zagrożeniach. Dobrze przeszkolony personel recepcji może znacząco przyczynić się do bezpiecznej i uporządkowanej ewakuacji, szczególnie jeśli budynek odwiedza wielu gości dziennie.

Osoby z niepełnosprawnościami – szczególna rola współpracowników

Choć osoby z niepełnosprawnościami nie muszą uczestniczyć w zaawansowanych szkoleniach technicznych, ważne jest, aby ich współpracownicy byli odpowiednio przeszkoleni w zakresie udzielania pomocy w ewakuacji. Budynki biurowe powinny mieć opracowane indywidualne plany ewakuacyjne dla osób o ograniczonej mobilności, a odpowiednio przeszkolone osoby z zespołu powinny znać zasady ich wdrażania.

Regularność i aktualność szkoleń

Szkolenia przeciwpożarowe nie powinny być jednorazowym działaniem. Zmiany w strukturze organizacyjnej, modernizacja systemów bezpieczeństwa, wprowadzenie nowych technologii czy zmiany prawne – wszystko to może wpływać na konieczność aktualizacji wiedzy. W praktyce rekomenduje się przeprowadzanie szkoleń przynajmniej raz w roku, a w przypadku osób odpowiedzialnych za bezpieczeństwo – częściej, wraz z ćwiczeniami praktycznymi.

Szkolenia przeciwpożarowe w budynkach biurowych to nie tylko wymóg prawny, ale przede wszystkim wyraz odpowiedzialności za bezpieczeństwo pracowników i gości. Każdy zatrudniony – od nowo przyjętego pracownika, przez recepcjonistę, po dyrektora – powinien znać zasady reagowania na zagrożenie pożarowe. W szczególności obowiązkowi szkoleń podlegają osoby wyznaczone do ewakuacji, pracownicy ochrony i administracji technicznej, kadra kierownicza oraz personel recepcyjny. Tylko poprzez kompleksowe podejście do edukacji i ćwiczeń z zakresu ochrony przeciwpożarowej możliwe jest stworzenie bezpiecznego środowiska pracy, zdolnego do skutecznego działania w sytuacji kryzysowej.