Hydranty ścienne – kluczowy element zapobiegawczej ochrony przeciwpożarowej w budynkach

Systemy ochrony przeciwpożarowej w budynkach stanowią jeden z fundamentalnych filarów bezpieczeństwa użytkowników oraz ochrony mienia. Wśród nich szczególne miejsce zajmują hydranty ścienne, które dzięki swojej dostępności i prostocie obsługi umożliwiają szybką i skuteczną interwencję gaśniczą jeszcze w początkowej fazie rozwoju pożaru. Ich rola, chociaż często niedoceniana w codziennym użytkowaniu budynków, staje się nieoceniona w sytuacjach zagrożenia życia i zdrowia ludzi oraz integralności obiektu.

1. Rola hydrantów ściennych w systemie ochrony przeciwpożarowej

Hydranty ścienne należą do stałych urządzeń gaśniczych zainstalowanych wewnątrz budynków. Ich podstawowym zadaniem jest zapewnienie łatwego i szybkiego dostępu do wody w celu podjęcia bezpośrednich działań gaśniczych jeszcze przed przybyciem jednostek straży pożarnej. W praktyce oznacza to możliwość ograniczenia rozprzestrzeniania się ognia oraz minimalizacji strat materialnych i ryzyka dla ludzi znajdujących się w strefie zagrożenia.

Zgodnie z przepisami, hydranty ścienne są obowiązkowe w wielu rodzajach budynków użyteczności publicznej, zamieszkania zbiorowego, przemysłowych oraz magazynowych. Są one projektowane i montowane zgodnie z normą PN-EN 671, która określa m.in. wymagania konstrukcyjne, parametry techniczne, sposoby instalacji i metody kontroli ich sprawności.

2. Budowa i zasada działania

Hydrant ścienny to zestaw, który składa się z kilku podstawowych elementów:

• zaworu hydrantowego,

• węża półsztywnego (lub płaskoskładanego),

• prądownicy wodnej,

• szafki hydrantowej z oszkleniem lub pełnymi drzwiczkami,

• instrukcji użytkowania.

Zasadniczo hydranty dzieli się na dwa podstawowe typy:

• Hydranty DN25 – z półsztywnym wężem o średnicy 25 mm, przeznaczone głównie do obsługi przez osoby nieprzeszkolone (np. pracowników biurowych),

• Hydranty DN52 – z wężem płaskoskładanym o średnicy 52 mm, które mogą być używane przez służby ratownicze lub przeszkolony personel.

Po otwarciu zaworu hydrantu następuje natychmiastowy przepływ wody przez wąż do prądownicy, która umożliwia skierowanie strumienia na źródło ognia. W przypadku hydrantów DN25, urządzenie powinno być stale podłączone do źródła wody i gotowe do użycia, natomiast węże DN52 zwykle wymagają rozwinięcia i podłączenia do zaworu.

3. Znaczenie hydrantów ściennych w pierwszej fazie pożaru

Hydranty ścienne mają największą skuteczność w tzw. faza rozwoju pożaru – czyli w okresie, gdy ogień jeszcze nie rozprzestrzenił się na większą powierzchnię i nie osiągnął pełnej intensywności. To właśnie w tym czasie możliwa jest skuteczna interwencja przy użyciu dostępnych środków gaśniczych przez osoby przebywające w obiekcie.

Badania i statystyki wskazują, że szybka reakcja z użyciem hydrantu ściennego może znacząco ograniczyć rozwój pożaru i zminimalizować straty. Dzięki bezpośredniemu dostępowi do wody w odpowiednim ciśnieniu (zazwyczaj min. 0,2 MPa przy końcówce prądownicy), użytkownicy mogą podjąć próbę ugaszenia zarzewia ognia jeszcze przed jego eskalacją.

4. Wymogi prawne i normatywne

W Polsce instalacja i eksploatacja hydrantów ściennych podlega przepisom ustawy o ochronie przeciwpożarowej oraz rozporządzeniom wykonawczym, a także normom europejskim. Najważniejsze dokumenty regulujące tę tematykę to:

• Rozporządzenie Ministra Infrastruktury w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie,

• PN-EN 671-1 i PN-EN 671-3 – dotyczące wyposażenia hydrantowego i kontroli jego sprawności,

• Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków.

W myśl przepisów, hydranty muszą być rozmieszczone w taki sposób, aby zapewnić możliwość skutecznego działania w każdej części chronionego obiektu – promień ich zasięgu nie powinien przekraczać 30 metrów od najdalszego punktu chronionej strefy.

5. Regularne przeglądy i konserwacja

Hydranty ścienne, jako urządzenia stałe, podlegają obowiązkowym, corocznym przeglądom technicznym i konserwacji, które powinny być wykonywane przez uprawnione podmioty. Zgodnie z normą PN-EN 671-3, przegląd powinien obejmować:

• sprawdzenie stanu technicznego zaworu, węża i prądownicy,

• próbę przepływu wody i pomiar ciśnienia,

• ocenę widoczności oznaczeń i dostępności hydrantu,

• ewentualne czyszczenie i smarowanie elementów ruchomych.

Brak regularnej kontroli może skutkować niesprawnością urządzenia w chwili, gdy będzie ono najbardziej potrzebne. Ponadto właściciele i zarządcy obiektów, którzy nie zapewnią właściwej konserwacji urządzeń przeciwpożarowych, mogą ponosić odpowiedzialność prawną w razie wystąpienia pożaru.

6. Oznakowanie i dostępność

Zgodnie z obowiązującymi przepisami, każde urządzenie przeciwpożarowe – w tym hydrant ścienny – musi być odpowiednio oznaczone oraz łatwo dostępne i widoczne. Do jego lokalizacji powinna prowadzić czytelna droga ewakuacyjna, a sam hydrant nie może być zastawiony meblami, sprzętem lub materiałami palnymi.

Oznaczenia hydrantów są zgodne z normą PN-EN ISO 7010 – czerwony piktogram z białym symbolem węża pożarniczego. W przypadku obiektów wielkokondygnacyjnych zaleca się również mapy orientacyjne na korytarzach, które wskazują lokalizacje urządzeń gaśniczych.

7. Szkolenie użytkowników i działania edukacyjne

Choć obsługa hydrantu DN25 jest stosunkowo prosta, skuteczność działania zależy w dużej mierze od świadomości i przygotowania użytkowników budynku. Dlatego jednym z ważnych elementów systemu bezpieczeństwa pożarowego powinny być okresowe szkolenia dla pracowników, mieszkańców lub użytkowników obiektu w zakresie:

• rozpoznawania urządzeń przeciwpożarowych,

• podstawowej obsługi hydrantów,

• zasad ewakuacji i postępowania w przypadku pożaru.

Tego typu działania mogą realnie zwiększyć szanse na szybkie ugaszenie ognia bez konieczności oczekiwania na służby ratunkowe i ograniczyć straty.

8. Nowoczesne rozwiązania i integracja z systemami bezpieczeństwa

Wraz z rozwojem technologii, hydranty ścienne stają się częścią szerszego systemu ochrony budynku. W nowoczesnych obiektach hydranty mogą być wyposażone w czujniki otwarcia zaworu, które wysyłają sygnał do systemu zarządzania budynkiem (BMS) lub do centrali alarmowej. Dzięki temu możliwe jest natychmiastowe powiadomienie służb ochrony lub straży pożarnej o rozpoczęciu działań gaśniczych.

Dodatkowo stosuje się rozwiązania umożliwiające monitorowanie stanu technicznego hydrantów zdalnie – co jest szczególnie przydatne w dużych obiektach komercyjnych, logistycznych lub użyteczności publicznej.

Hydranty ścienne są nieodłącznym elementem nowoczesnych systemów ochrony przeciwpożarowej w budynkach. Ich obecność, prawidłowe rozmieszczenie, stała gotowość do użycia i właściwa konserwacja stanowią podstawę skutecznej reakcji na zagrożenie pożarowe. W sytuacji realnego niebezpieczeństwa, to właśnie te urządzenia mogą zadecydować o uratowaniu życia ludzkiego oraz ograniczeniu strat materialnych. Dlatego tak ważne jest nie tylko spełnianie wymogów formalnych, ale także budowanie kultury bezpieczeństwa poprzez edukację i dbałość o techniczne aspekty ochrony przeciwpożarowej.