Zróżnicowane ryzyko pożarowe w pomieszczeniach budynku – czynniki determinujące i znaczenie analizy

Bezpieczeństwo pożarowe budynków jest jednym z kluczowych elementów ochrony życia, zdrowia i mienia. W procesie projektowania oraz eksploatacji obiektów należy uwzględnić fakt, że poszczególne pomieszczenia charakteryzują się różnym poziomem ryzyka pożarowego. Wynika to z ich funkcji, stopnia obłożenia oraz rodzaju materiałów znajdujących się wewnątrz. Kompleksowa ocena tych czynników stanowi fundament doboru odpowiednich systemów ochrony przeciwpożarowej i procedur ewakuacyjnych.

Funkcja pomieszczenia jako główny czynnik ryzyka

Podstawowym aspektem różnicującym zagrożenie pożarowe jest przeznaczenie pomieszczenia. Inne wymagania stawia się biurom, a inne magazynom, archiwom, kuchniom czy pomieszczeniom technicznym.

• Biura – cechują się dużą liczbą urządzeń elektrycznych, co zwiększa ryzyko zwarć i przegrzania instalacji.

• Magazyny – przechowywanie materiałów łatwopalnych, takich jak papier, tkaniny czy chemikalia, istotnie podnosi poziom zagrożenia.

• Pomieszczenia techniczne – kotłownie, rozdzielnie czy serwerownie to przestrzenie, w których obecność instalacji elektrycznych, grzewczych czy urządzeń chłodniczych wymaga stosowania zaawansowanych systemów detekcji i gaszenia.

• Pomieszczenia gastronomiczne – kuchnie w obiektach użyteczności publicznej generują zagrożenie związane z użytkowaniem otwartego ognia, tłuszczów i wysokich temperatur.

Każde z tych pomieszczeń wymaga więc indywidualnego podejścia projektowego, aby zminimalizować ryzyko powstania i rozprzestrzenienia się ognia.

Stopień obłożenia pomieszczeń

Drugim istotnym czynnikiem jest liczba osób przebywających w danej przestrzeni.

• Sale konferencyjne, audytoria i sale widowiskowe – ze względu na dużą liczbę użytkowników w krótkim czasie wymagają szczególnie starannie zaprojektowanych systemów ewakuacyjnych oraz skutecznej wentylacji pożarowej.

• Korytarze i klatki schodowe – choć same w sobie mogą nie stanowić dużego zagrożenia zapalnością, to ich rola w procesie ewakuacji sprawia, że muszą być chronione przed zadymieniem i wolne od materiałów palnych.

• Pomieszczenia o ograniczonym dostępie – takie jak archiwa czy magazyny dokumentów, choć nie zawsze odwiedzane przez dużą liczbę osób, mogą stanowić szczególne wyzwanie w przypadku pożaru ze względu na nagromadzenie materiałów łatwopalnych.

Ocena obłożenia ma bezpośredni wpływ na projektowanie systemów sygnalizacji pożarowej oraz wyznaczanie dróg ewakuacyjnych.

Rodzaj i ilość materiałów przechowywanych lub użytkowanych

Nie bez znaczenia pozostaje charakter wyposażenia oraz materiałów znajdujących się w danym pomieszczeniu. Substancje chemiczne, tworzywa sztuczne, tkaniny czy drewno – każdy z tych materiałów posiada inne właściwości palne i emituje odmienne produkty spalania. Szczególnie niebezpieczne są toksyczne gazy wydzielające się w trakcie pożaru, które mogą uniemożliwić bezpieczną ewakuację i utrudnić działania ratownicze.

W obiektach o zróżnicowanej funkcji, np. w biurowcach z częścią gastronomiczną, serwerownią i archiwum, ryzyko pożaru należy rozpatrywać indywidualnie dla każdego obszaru.

Znaczenie analizy ryzyka pożarowego

Kompleksowa analiza zagrożeń powinna stanowić podstawę projektowania oraz eksploatacji budynków. Uwzględnia ona m.in.:

• charakterystykę użytkowników,

• specyfikę procesów prowadzonych w pomieszczeniach,

• właściwości materiałów i urządzeń,

• potencjalne źródła zapłonu.

Na tej podstawie dobiera się odpowiednie rozwiązania techniczne, takie jak systemy sygnalizacji i detekcji, stałe urządzenia gaśnicze, systemy oddymiania czy odpowiednie zabezpieczenia pasywne (np. drzwi i przegrody ognioodporne).

Różnorodność pomieszczeń w budynku wymaga indywidualnego podejścia do oceny ryzyka pożarowego. Funkcja, stopień obłożenia oraz materiały obecne w danej przestrzeni determinują nie tylko prawdopodobieństwo powstania pożaru, ale również jego przebieg i skutki. Tylko kompleksowa analiza zagrożeń i wdrożenie adekwatnych środków ochrony mogą zapewnić realne bezpieczeństwo użytkowników oraz skuteczną ochronę mienia.